Τρίτη 28 Ιουνίου 2022

Συντάραξε το Πανελλήνιο η πρωτιά του Ιρανού πρόσφυγα, Κουρός Ντουρμοχαμαντί Μπαγκί, στις Πανελλαδικές...

 Σήμερα τα αποτελέσματα των Πανελλαδικών Εξετάσεων έκαναν πολλά νέα παιδιά να κλάψουν είτε από χαρά είτε από λύπη, μπροστά στους αναρτημένους πίνακες με τις βαθμολογίες που πέτυχαν. Όταν στις 12.00 περίπου το μεσημέρι έφτασα στο Πρότυπο ΓΕΛ Μυτιλήνης, υπήρχαν αρκετά πηγαδάκια μαθητών και μαθητριών, που άλλοι έκλαιγαν κι άλλοι γελούσαν. Υπήρχε και μια φωνή, άλλοτε αγοριού, άλλοτε κοριτσιού, άλλοτε εκπαιδευτικού που έλεγε "Ο Κουρός αρίστευσε!". 

Για τον Κουρός, μαθητή της Γ' Λυκείου, είχα ακούσει καθόλη τη διάρκεια της χρονιάς τα καλύτερα από τους συναδέλφους του Πρότυπου Λυκείου, του οποίου έχω την παιδαγωγική ευθύνη, ως Συντονίστρια Μαθηματικών, αλλά το παιδί δεν είχε τύχει να το γνωρίσω. 

Άφησα πίσω μου τα πηγαδάκια των παιδιών κι ανέβηκα στην αίθουσα τελετών να παρακολουθήσω την ημερίδα "Ξένος-Άλλος-Διαφορετικός. Ταυτότητα και Ετερότητα στη Λογοτεχνία". Είχε αρχίσει ήδη η τρίτη εισηγήτρια, όταν μπήκε στην αίθουσα ένας πολύ ψηλός και λεπτός νεαρός, με ένα t shirt, που είχε πάνω το ... Πυθαγόρεια Θεώρημα! Έγινε ένα σούσουρο στην αίθουσα: Ο Κουρός, ο Κουρός... Επιτέλους, συναντούσα τον Ιρανό μαθητή που επαινούσαν οι καθηγητές του και δεν είχε τύχει μέχρι εκείνη τη στιγμή να γνωρίσω. Αν και είναι αγένεια όταν κάποιος βρίσκεται στη μέση της εισήγησής του να σηκώνεσαι και να φεύγεις, υπέπεσα στην καθόλα ανάρμοστη συμπεριφορά, για να πάω δίπλα του και να τον συγχαρώ. 

Ένα παιδί γλυκό, ευγενικό, με άψογα ελληνικά, που θα περνούσε άνετα για ημεδαπός, δέχτηκε ταπεινά τα συγχαρητήρια μου. "Θα ήθελα να σου κάνω κάποιες ερωτήσεις. Να σου πάρω συνέντευξη", του είπα. "Όποτε θέλετε", απάντησε ευγενικά. Μετά το ξανασκέφτηκα. "Θα σε ζαλίσουν τα κανάλια σήμερα, ας το αφήσουμε". "Με ψάχνουν ήδη" είπε και το χαμόγελο δεν έφυγε στιγμή από τα χείλη του. "Θα σε αναζητήσω κάποια άλλη στιγμή", του είπα και επέστρεψα στη θέση μου, για να παρακολουθήσω επισταμένως τις πολύ ενδιαφέρουσες εισηγήσεις, χωρίς όμως να έχω πρότερη γνώση για το περιεχόμενο τους, οπότε, όταν ήρθε η σειρά του ΣΕΠ (Συντονιστή Εκπαίδευσης Προσφύγων), Διονύση Παύλου, να κάνει τη δική του εισήγηση, καταλήφθηκα από κύματα συγκίνησης, μαθαίνοντας για το βιβλίο "Μονόλογοι σε καραντίνα. Έφηβοι πρόσφυγες γράφουν στον καιρό της πανδημίας", του Πανελλήνιου Δικτύου για το Θέατρο στην Εκπαίδευση (2020), το οποίο υπάρχει ελεύθερο στο διαδίκτυο και μπορείτε να το διαβάσετε πατώντας εδώ  . Ανάμεσα στα κείμενα είναι και το κείμενο του δεκαεπτάχρονου Κουρός, με το ψευδώνυμο Δαρείος και τίτλο "Μου αρέσει να βλέπω τη θάλασσα", το οποίο αξίζει να διαβαστεί, ειδικά σήμερα που οι πηχυαίοι τίτλοι στα ΜΜΕ κάνουν λόγο για τον Ιρανό πρόσφυγα, Ντουρμοχαμαντί Μπαγκί, που αρίστευσε στις Πανελλαδικές! Ούτε τρία χρόνια καλά καλά δεν είχε στην Ελλάδα κι όμως κατάφερε το ακατόρθωτο. Πέτυχε το στόχο του.Έμαθε τη γλώσσα σε τέτοιο βαθμό, που κατάφερε να αριστεύσει στη Φυσική, στη Χημεία και στα Μαθηματικά, κουβαλώντας μέσα του εμπειρίες που πολλούς από εμάς θα τους είχαν, αναμφιβόλως,  θέσει εκτός τροχιάς...

Υπάρχει ελπίδα, τελικά!

Σε ευχαριστούμε πολύ Κουρός και σου ευχόμαστε από καρδιάς να πετυχαίνεις πάντα όσα είναι ... ακατόρθωτα για  εμάς!


https://www.facebook.com/watch?v=368095522091980

Τετάρτη 2 Μαρτίου 2022

Κανονικότητες σε απουσία κανονικότητας...

Ενώ οι μάχες στο Κιέβο, στο Χάρκοβο, στη Μαριούπολη και ένας θεός ξέρει πού αλλού, μαίνονται και οι συνέπειες του πολέμου -αυτές που ζούμε κι αυτές που θα ζήσουμε- βαραίνουν πάνω μας, εμείς, οι εκπαιδευτικοί που εμπλεκόμαστε στην πιλοτική εφαρμογή των νέων προγραμμάτων σπουδών, συνεχίζουμε τους πειραματισμούς σύμφωνα με τις υποδείξεις του ΙΕΠ και της Διοικούσας Επιτροπής Πρότυπων και Πειραματικών Σχολείων (ΔΕΠΠΣ) ανά την Ελλάδα. 

Βέβαια, ο πόλεμος στην Ουκρανία άρχισε πριν από έξι μέρες, ενώ ο άλλος "πόλεμος", αυτός της πανδημίας, που διαταράσσει το κλίμα στα σχολεία και  παρεμποδίζει την ομαλή ροή και την κανονικότητα της εκπαιδευτικής διαδικασίας, συμπληρώνει ήδη τρίτη χρονιά. Ωστόσο, το ΥΠΑΙΘ επιμένει πως όλα βαίνουν ομαλά, αφού τα σχολεία παραμένουν ανοιχτά!

Στο πλαίσιο της πιλοτικής εφαρμογής, ως Συντονίστρια Εκπαιδευτικού Έργου, συνεργάζομαι με την συνάδελφο του Πρότυπου Γυμνασίου Μυτιλήνης και δοκιμάζουμε στην τάξη τα σενάρια που ετοιμάζουμε σύμφωνα με τη νέα φιλοσοφία των προγραμμάτων σπουδών, που δίνουν έμφαση στα Στοχαστικά Μαθηματικά, στις Κανονικότητες, στις Μεγάλες Ιδέες των Μαθηματικών και σε άλλα πολλά. Μας ανατίθεται η ενότητα με την οποία θα ασχοληθούμε κι εμείς ... ασχολούμαστε. Έτσι απλά. 

Σήμερα μπήκα σε ένα τμήμα της Α' Γυμνασίου με είκοσι δύο παιδιά. Συστήθηκα, εξήγησα τι πρόκειται να κάνουμε και ρώτησα αν τους αρέσουν τα Μαθηματικά. Ακούστηκαν διάφορα σχόλια, τα περισσότερα θετικά, αλλά στα αυτιά μου κυριάρχησε μια λεπτή παιδική φωνή που έλεγε:

"Κυρία, είστε τυχερή! Σήμερα, μετά από πολύ καιρό, είναι η πρώτη φορά που είμαστε όλοι εδώ!" Έριξα μια ματιά στο απουσιολόγιο. Πράγματι, δεν έλειπε κανείς. Είναι θέμα τύχης, λοιπόν, να μπεις στην τάξη και να είναι όλοι εκεί. Και να μη λείπουν οι μισοί... Ας όψεται ο κορονοϊός!

Μετά, επαναδιατύπωσα την ερώτηση. "Σε ποιον δεν αρέσουν τα Μαθηματικά;". Σηκώθηκαν πέντε έξι χέρια ψηλά. Ρώτησα τον καθένα ξεχωριστά, αν και η απάντηση ήταν πάνω κάτω η ίδια. "Έχουν αριθμούς και δύσκολες πράξεις...". Οι υπόλοιποι εξέφρασαν τις ενστάσεις τους. "Δεν είναι μόνο αριθμοί, είναι και γράμματα", είπε ένας. "Δεν είναι μόνο πράξεις είναι και σκέψη", είπε άλλος. Θα είχε ενδιαφέρον να αφήσω τη συζήτηση να εξελιχθεί, αλλά η ώρα είναι μικρή.

Έδωσα το ακόλουθο φύλλο εργασίας, αφενός επειδή -παρόλο που δεν φαίνεται- μπήκαμε στην άνοιξη, αφετέρου, επειδή ήθελα να κάνω μια παιγνιώδη μεν, διερευνητική δε εισαγωγή στην ικανότητα των παιδιών να αναγνωρίζουν μοτίβα.


   Δούλεψαν ανά θρανίο, πρώτα τα λουλούδια της Φλώρας. Εκτός από εφτά παιδιά, τα υπόλοιπα κατάφεραν να βρουν και να εξηγήσουν το μοτίβο, χωρίς βέβαια να έχουν ιδέα από Fibonacci. Μετά συζητήσαμε πώς το σκέφτηκαν. Ενδιαφέρον παρουσίασε ο τρόπος που σκέφτηκαν δύο αγόρια, ανεξάρτητα το ένα από το άλλο. Μπορεί ο συλλογισμός τους να μην τους οδήγησε στο "σωστό" αποτέλεσμα, αλλά επιβεβαίωσε ότι ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τα μοτίβα είναι υποκειμενικός. Παραθέτω τη σκέψη των παιδιών, επειδή είχε ενδιαφέρον.

1ο παιδί: Παρατηρώ ότι 3-2=1, 5-3=2, 8-5=3, 13-8=5, δηλαδή οι διαφορές είναι πρώτοι αριθμοί κι επειδή ο επόμενος πρώτος είναι ο 7, το επόμενο λουλούδι θα έχει 13+7=20 πέταλα. Όμως, κυρία, μου το χαλάει το πρώτο λουλούδι, που έχει ένα πέταλο!

(Βέβαια, αν άρχιζε από το πρώτο λουλούδι, το οποίο παρέλειψε για να "δουλέψει" το μοτίβο του θα είχε: 2-1=1, 3-2=1, 5-3=2 κλπ και καθόλου δεν θα χαλούσε το μοτίβο που ανακάλυψε. Θα είχε ενδιαφέρον να έθετα στην τάξη κάποιες ερωτήσεις γύρω από το μοτίβο του παιδιού, όπως "πόσα πέταλα θα έχει το δέκατο λουλούδι;", αλλά, το είπαμε, ο χρόνος κάνει τα πράγματα ασφυκτικά.)

2ο παιδί: Παρατηρώ ότι 3+3=6, 6-1=5, 5+5=10, 10-2=8 και 8+8=16, 16-3=13, άρα θα είναι 13+13=26, 26-4=22.

(Ετούτος παρέλειψε τα δύο πρώτα λουλούδια προκειμένου να καταλήξει κάπου.)

Όπως και να το κάνεις, έχει ενδιαφέρον ο τρόπος που σκέφτηκαν και κυρίως επειδή, όπως είπα και πριν, αποδεικνύει ότι ο τρόπος που επεξεργαζόμαστε μια πληροφορία είναι υποκειμενικός. Τα δεδομένα που χρησιμοποιούμε κι αυτά που αφήνουμε απ' έξω, συχνά έχουν στενή σχέση με την επιθυμία μας να φτάσουμε σε ένα συμπέρασμα (που ενίοτε, εμείς οι μεγάλοι το έχουμε ήδη κατασκευασμένο στο κεφάλι μας...).

Πριν περάσουμε στο δεύτερο πρόβλημα, με τα τετράγωνα του Μάρκου, ακούστηκε ένα υπερηχητικό αεροπλάνο να σχίζει τον αιθέρα.

"Ήρθαν οι Ρώσοι μέχρι εδώ!" πετάχτηκε κάποιος, αλλά οι υπόλοιποι μάλλον το διακωμώδησαν, ενώ εγώ ένιωσα την τρίχα μου να ορθώνεται... Και να σκεφτείτε ότι ήρθε εγκύκλιος από το Υπουργείο, που ζητά να συζητηθεί στις τάξεις ο πόλεμος στην Ουκρανία. (βλέπε εδώ). 

Περάσαμε στο δεύτερο πρόβλημα, όπου σχετικά γρήγορα, υποψιασμένοι πλέον από το πρώτο, βρήκαν την απάντηση, ανακαλύπτοντας το μοτίβο. Εδώ υπήρξε σύγκλιση και δεν ακούστηκε κάποιος διαφορετικός τρόπος σκέψης. Πώς θα μπορούσε άλλωστε; Τα σχήματα φαίνεται πως ... ξεκαθαρίζουν το τοπίο! 

Στην ερώτηση αν παρατηρούν κάτι περίεργο στον τρόπο που σχετίζονται τα λουλούδια της Φλώρας με τα τετράγωνα του Μάρκου δόθηκαν ενδιαφέρουσες απαντήσεις. Παραθέτω αυτολεξεί μερικές:

"Είναι οι ίδιο αριθμοί", 

"Είναι το ίδιο μοτίβο", 

"Κάθε τετράγωνο αντιστοιχεί σε ένα λουλούδι της Φλώρας",

"Το άθροισμα των δύο προηγούμενων είναι το επόμενο",

"Και οι δύο έχουν σκεφτεί με τον ίδιο τρόπο"

------------------------------------------------------------

Και οι δύο έχουν σκεφτεί με τον ίδιο τρόπο!

-----------------------------------------------------------

Τρόποι σκέψης υπάρχουν πολλοί κι ο καθένας ακολουθεί τον δικό του, αλλά την κρίσιμη στιγμή, σαν αυτή που ζούμε, θα έπρεπε το ΙΕΠ και το Υπουργείο Παιδείας να σκεφτούν με τον ίδιο τρόπο που σκέφτονται οι εκπαιδευτικοί, οι οποίοι καλούνται να διδάξουν -μεταξύ άλλων-  κανονικότητες εν μέσω μιας κατάστασης από την οποία απουσιάζει παντελώς κάθε μορφή κανονικότητας!

Κι ενώ οι Τράπεζες ανά τον κόσμο και το SWIFT είναι θέμα στα πρωτοσέλιδα, η Τράπεζα Θεμάτων για το Λύκειο ... καλά κρατεί!

Παρασκευή 28 Ιανουαρίου 2022

Πόσο κακό κάνουμε στα παιδιά;

 Έχει περάσει πια ένας ολόκληρος χρόνος που από τη μία οι επαγγελματικές μου υποχρεώσεις με κρατούν έξω από τη σχολική τάξη και από την άλλη οι συνεχείς και επιβεβλημένες "επιμορφώσεις" με αναγκάζουν να διαβάζω ολοένα και λιγότερο βιβλία της επιλογής μου, με αποτέλεσμα να μην νιώθω την ανάγκη να γράψω εδώ και να μοιραστώ σκέψεις και εμπειρίες με τους πολλούς παλιούς φίλους και αναγνώστες. Ελπίζω κι εύχομαι να είναι όλοι καλά.

Η σημερινή μου εμπειρία όμως αξίζει να καταγραφεί, αξίζει να διαβαστεί, αξίζει να γίνει θέμα συζήτησης και προβληματισμού για όλους εμάς που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο εμπλεκόμαστε στην εκπαιδευτική διαδικασία και αγωνιούμε για την εξέλιξη της δημόσιας παιδείας που βάλλεται πανταχόθεν και έχει καταντήσει ...αρένα! Μια συνεχής διαμάχη ανάμεσα στο Υπουργείο Παιδείας και στους εκπαιδευτικούς, με δικαστικές προσφυγές, με "εντέλλεσθε", με ολιγωρίες και παλινωδίες, μέσα σε ένα κλίμα γενικότερης αβεβαιότητας, που από μόνο του προκαλεί διάρρηξη της (όποιας) κοινωνικής συνοχής. 

Πάνω σ' αυτήν την αρένα, λοιπόν, όσο και αν δεν σας περνά από το μυαλό, βρίσκονται και τα παιδιά! Μικρά, μεγάλα, μεγαλύτερα παιδιά που βιώνουν μια δύσκολη και πρωτόγνωρη κατάσταση, με θυμό, με φόβο, με άγχος, με αγωνία. Με αγωνία όχι μόνο για τα τεστ, τις εξετάσεις, τους βαθμούς, αλλά γενικά για το τι μέλλει γενέσθαι με τον ιό, με την ανεργία, με την ενδοοικογενειακή βία... Κυρίως, με τη βία, που έχει κατακλύσει την κοινωνία. Και τα παιδιά - όλοι το ξέρουμε - ακολουθούν τα κοινωνικά πρότυπα, όχι πάντοτε συνειδητά, επειδή αυτό  κάνουν τα παιδιά: λειτουργούν μιμητικά. Το αποτέλεσμα είναι να σημειώνονται στα σχολεία περιστατικά παραβατικών συμπεριφορών ποικίλων εντάσεων, από ήπιων έως ακραίων. Μάλιστα είναι τόσο ευφάνταστα που επινοούν διάφορα βίαια παιχνίδια, όπως για παράδειγμα το "ντου", όχι το "θα κάνω ντου βρε πονηρή", το γνωστό άσμα του αείμνηστου Βασίλη Τσιτσάνη, αλλά το "ντου", όπου κατά τη διάρκεια του διαλείμματος καμιά δεκαριά μαθητούδια επιλέγουν ένα συμμαθητή που περπατάει παραπέρα ανέμελος και του ορμούν όλοι μαζί και... ό,τι βρέξει ας κατεβάσει. Αυτό είναι το παιχνίδι! Το αξιοπερίεργο είναι πως δεν πρόκειται για το "bulling" που γνωρίζαμε ως εκπαιδευτικοί μέχρι τώρα, αφού ο ρόλος των θυτών και του θύματος συχνά αλλάζει και μάλιστα, εάν "συλληφθούν" οι ένοχοι τρέχει το θύμα, δαρμένο, γδαρμένο, με σπασμένα γιαλιά και ό,τι άλλο, και υπερασπίζεται τους θύτες ορυόμενο πως είναι φίλοι και πως δεν είναι παρά μόνο ένα παιχνίδι! Μάλιστα! Είναι απλώς ένα παιχνίδι!

Εν πάση περιπτώσει, ένα τέτοιο περιστατικό συνέβη σε ένα από τα σχολεία παιδαγωγικής μου ευθύνης και με αφορμή αυτό το γεγονός σήμερα υλοποιήθηκαν παρεμβάσεις από την ψυχολόγο και την κοινωνική λειτουργό, που μόνο μια φορά την εβδομάδα διαθέτει το συγκεκριμένο σχολείο. Εξέφρασα την επιθυμία να παρακολουθήσω την ωριαία δράση σε ένα τμήμα της Γ' Γυμνασίου και φυσικά την παρακολούθησα. Έγιναν τρία "ψυχολογικά" παιχνίδια στα οποία τα παιδιά συμμετείχαν με ενδιαφέρον. Δειλά στην αρχή, πιο θαρρετά όσο περνούσε η ώρα, έλεγαν την άποψη τους, τον προβληματισμό τους, τις σκέψεις τους. Όταν τελείωσαν οι δύο συνάδελφοι, ευχαρίστησα που με δέχτηκαν στην τάξη και, κατά την προσφιλή μου συνήθεια, ζήτησα από τα παιδιά, εφόσον επιθυμούν, να σημειώσουν ανώνυμα σε ένα χαρτί με δυο τρεις λέξεις τι αποκόμισαν από τη δράση. Τα ευχαρίστησα εκ των προτέρων και αποχώρησα, για να μην αισθανθούν ότι πιέζονται να γράψουν κάτι. Πήγα, λοιπόν, στο γραφείο και περίμενα. Υπέθεσα ότι δεν θα θελήσουν να γράψουν, αφού δεν με γνωρίζουν, αφού πιθανόν δεν θα με ξαναδούν, αφού, αφού, αφού... Σε λιγότερο από δέκα λεπτά ήρθε η συνάδελφος με ένα πάκο χαρτάκια στα χέρια της! "Έγραψαν όλοι!", μου είπε. "Και έγραψαν πολύ ωραία πράγματα!"

Πήρα τον πάκο και τον έβαλα στην τσάντα, για να διαβάσω τα σημειώματα των παιδιών το απόγευμα στο σπίτι με τη δέουσα προσοχή. Και τα διάβασα... 

Φόβος, μοναξιά, αγωνία, ανησυχία, ανάγκη για υποστήριξη, επιθυμία για προσέγγιση κι άλλα πολλά, προκύπτουν από όσα γράφουν τα παιδιά. Με δυο τρεις λέξεις, με δυο τρεις φράσεις. Μόνο ένα παιδί έγραψε μια ολόκληρη παράγραφο και την παραθέτω αυτούσια:

"Οι σημερινές δράσεις ήταν πολύ ενδιαφέρουσες. Είδαμε πόσα πράγματα κρατάμε κρυφά από τους άλλους ίσως γιατί φοβόμαστε την κριτική των άλλων ατόμων πιστεύω. Επίσης, καταλάβαμε μέσα από ένα πολύ απλό παράδειγμα την κοινωνική ανισότητα και τις ευκαιρίες που δίνονται στον καθένα. Τέλος, κάναμε μια δράση όπου μας έλεγαν δυσάρεστες καταστάσεις που ίσως είχαμε αντιμετωπίσει στη ζωή μας και εμείς προχωρούσαμε. Μου άρεσαν αλλά ένιωθα κάποιους ενδοιασμούς για να δηλώσω τη γνώμη μου. Όμως θα ήθελα να ξαναέρθουν αυτές οι κυρίες για να αποβάλω αυτό που φοβάμαι να μιλήσω."

"Φοβάμαι να μιλήσω!", έγραψε το παιδί!

Κι εγώ αναρωτιέμαι: Πόσα παιδιά φοβούνται να μιλήσουν; 

Φοβούνται να μας μιλήσουν! Κι ενώ αυτά φοβούνται εμείς επιμορφωνόμαστε (για μιαν ακόμη φορά) στα νέα προγράμματα σπουδών, που έχουν νέα φιλοσοφία, νέο περιεχόμενο, καινούρια ορολογία, που κατά κοινή ομολογία αρκετοί από τους συμμετέχοντες εκπαιδευτικούς δυσκολεύονται να κατανοήσουν, τουλάχιστον στα Μαθηματικά, όπου τα συγκείμενα και τα περικείμενα κρατούν καλά... Εν ολίγοις, στο Γυμνάσιο, που παρακολουθώ εγώ, το περιεχόμενο σπουδών σου δίνει την εντύπωση πως απευθύνεται σε ανθρώπους με πλούτο γλωσσικό και, κυρίως, με ένα συναισθηματικό υπόβαθρο καλλιεργημένο και υψηλό! Αλλά τα παιδιά μας, σε μεγάλο βαθμό, δεν το διαθέτουν αυτό, αφού φοβούνται να μας μιλήσουν!

Μήπως θα πρέπει να σκεφτεί το Υπουργείο σοβαρά να δώσει έμφαση στην κοινωνικο-συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών; Μήπως πρέπει στο νέο πρόγραμμα σπουδών να συμπεριλάβουν εβδομαδιαία βιωματικά εργαστήρια ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών;

Ένα παιδί που φοβάται γενικά, δεν μπορεί να αγαπήσει και να αφιερώσει χρόνο σε ένα μάθημα απαιτητικό! Πριν τα βοηθήσουμε να αναπτυχθούν συναισθηματικά, επιμένουμε, μέσα σε όλους τους άλλους φόβους να προσθέτουμε ... και τα Μαθηματικά! Εντάξει, μπορούμε να τα κάνουμε συνδυαστικά, αλλά, δυστυχώς, χρόνια τώρα εστιάζουμε μόνο στη νόηση και στα διαδικαστικά...

Πόσο κακό κάνουμε στα παιδιά μας τελικά;

-----------------------------------

Κάποια από τα σημειώματα των παιδιών. 







Περίπου τα ίδια ήταν όλα, με έμφαση στη μοναξιά, στο φόβο, στην έλλειψη αυτοεκτίμησης, στις κοινωνικές ανισότητες... Λίγες λεξούλες στο χαρτί, που φανέρωναν πολλά!

Δεν είναι καιρός να το δούμε σοβαρά;

Δευτέρα 11 Οκτωβρίου 2021

"Ο τρόπος διδασκαλίας είναι...το μάθημα"

 Παραφράζοντας τη ρήση του Μάρσαλ Μακ Λούαν, "το μέσο είναι το μήνυμα", ισχυρίζομαι ότι η μέθοδος διδασκαλίας που επιλέγει ο διδάσκων αποτελεί καθεαυτή "μάθημα". 

Στη μετωπική, για παράδειγμα, διδασκαλία διδάσκεται η ιεραρχία, υπερτονίζοντας την "αυθεντία" του διδάσκοντος, ενώ παράλληλα ενισχύεται και αναπαράγεται η κοινωνική δομή που προβάλλει και υπηρετεί η κυρίαρχη ιδεολογία. Επομένως, η συγκεκριμένη μέθοδος, επί της ουσίας δεν μπορεί να προωθήσει κοινωνικές αξίες που θα βοηθήσουν τους μαθητές και τις μαθήτριες να γίνουν στο μέλλον ενεργοί πολίτες, να συμμετάσχουν σε κοινωνικές δραστηριότητες, εκφράζοντας αλληλεγγύη, υπευθυνότητα και ενσυναίσθηση. Δεν δαιμονοποιώ τη μετωπική διδασκαλία, η οποία σε μερικές περιπτώσεις κρίνεται απαραίτητη, αλλά επισημαίνω ότι μέσω αυτής δεν μπορούν να διδαχθούν οι κοινωνικές αξίες που οφείλει η εκπαίδευση να προωθεί.

Αντιθέτως, η ενεργητική και βιωματική δράση, που συντελείται μέσα σε αυθεντικές καταστάσεις και αναπτύσσει ένα πλαίσιο αλληλεπικοινωνίας και αλληλεπίδρασης, ενισχύοντας τη συνεργασία, δίνει τη δυνατότητα στους εμπλεκόμενους μαθητές να "μετασχηματίσουν" την εικόνα που έχουν διαμορφώσει για το περιβάλλον και να εσωτερικεύσουν τις αξίες που απαιτεί η δομή μιας εύρυθμης και αλληλέγγυας κοινωνίας.

Μπορεί σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα να υιοθετηθεί η κατάλληλη διδακτική μέθοδος, που προάγει τις κοινωνικές αξίες;

Η απάντηση είναι "ναι, μπορεί". Ακόμη και όταν διδάσκουμε ένα μάθημα όπως τα Μαθηματικά, που για τον πολύ κόσμο είναι ψυχρά και εγκεφαλικά, οι ευκαιρίες για εναλλακτικές μεθόδους διδασκαλίας δεν παύουν να υπάρχουν. Ακόμη και το παιχνίδι ρόλων μπορεί να βρει τη θέση του στο μάθημα των Μαθηματικών. Αν, ας πούμε, μια μέρα που ο καθηγητής θέλει να κάνει επανάληψη σε ένα κεφάλαιο, μπει στην τάξη και -αιφνιδιάζοντας τους μαθητές και τις μαθήτριες- πει:

"Υποθέστε ότι σήμερα είμαι ένας καινούριος συμμαθητής σας, που μόλις πήρα μετεγγραφή στο σχολείο σας και δεν έχω διδαχθεί το κεφάλαιο που εσείς ολοκληρώσατε. Πώς θα με βοηθήσετε να καλύψω τη γνώση... κλπκλπ"

(Η συνέχεια αφήνεται ως άσκηση...)

Ο τρόπος με τον οποίον διδάσκουν οι εμπνευσμένοι εκπαιδευτικοί, και υπάρχουν πολλοί τέτοιοι, βάζει τη σφραγίδα του στο μάθημα, προάγοντας  τις κοινωνικές αξίες που οφείλει να καλλιεργεί το σχολείο.


 

Σάββατο 3 Απριλίου 2021

"Ένα "Σωτήριο" ταξίδι ... στη σχολική τάξη"

Είχα νιώσει εδώ και καιρό πως το ιστολόγιο αυτό, όπως και κάθε τι με αρχή, μέση και τέλος, ολοκλήρωσε τον κύκλο του... 'Ο,τι είχε να προσφέρει το πρόσφερε. Η αλήθεια είναι ότι όλα αυτά τα χρόνια με έφερε σε επαφή με μια πλειάδα πολύ αξιόλογων συναδέλφων, με τους οποίους αλληλεπέδρασα επί σειρά ετών και τους ευχαριστώ. Από την άλλη "γνώρισα" πολλούς αναγνώστες είτε από τα σχόλια τους είτε από προσωπικά μηνύματα και, μάλιστα, με κάποιους εξ αυτών συνδέθηκα με έναν τρόπο ανυπέρβλητο και μοναδικό. Τέλος, στη δωδεκάχρονη ζωή του, το ιστολόγιο γέννησε δύο βιβλία, που διαφορετικά, ίσως, δεν θα είχαν κυκλοφορήσει ποτέ και σίγουρα όχι με τη συγκεκριμένη δομή. 

Σήμερα όμως έγινε κάτι που έβγαλε στην επιφάνεια ... έναν θαμμένο θησαυρό! 

Σήμερα, στη διαδικτυακή Λέσχη Ανάγνωσης που συντονίζει ο Ανδρέας Λύκος, στο πλαίσιο των Λεσχών Ανάγνωσης της ομάδας Θαλής+Φίλοι, το βιβλίο που είχαμε να συζητήσουμε ήταν "Ο Γιάννης που αγάπησα". Η πρόταση για το ανάγνωσμα είχε γίνει από τη Σωτηρία Γουρνά, μια πολύ νέα και αξιαγάπητη συνάδελφο, η οποία μάλιστα είχε αναλάβει να μας το παρουσιάσει.

Με τη Σωτηρία γνωριστήκαμε διαδικτυακά τα Χριστούγεννα του 2017, τη χρονιά που κυκλοφόρησε ο Γιάννης, όταν μου έστειλε στο messenger την ακόλουθη μαγευτική φωτογραφία, που έγινε αφορμή να αρχίσει μια φιλία!


Είχαμε την επικοινωνία που έχουν δύο άνθρωποι που γνωρίζονται διαδικτυακά, καθόλα τα τυπικά. Μέχρι που προσφάτως πρότεινε να παρουσιάσει στη Λέσχη το βιβλίο, οπότε επικοινωνούσαμε πιο τακτικά. Μάλιστα, μου έστειλε ερωτήσεις, εν είδει συνέντευξης, τις οποίες απάντησα γραπτά. 

"Πώς θα τη χρησιμοποιήσεις τη συνέντευξη, Σωτηρία;", ρώτησα. "Δεν ξέρω. Ήθελα απλά να σας γνωρίσω πιο καλά...", απάντησε κι έμεινα με την εντύπωση πως το θέμα ολοκληρώθηκε εκεί, μέχρι που σήμερα το απόγευμα μου ανακοίνωσε πως θα "μου πάρει τη συνέντευξη" στη διάρκεια της Λέσχης! Εννοείται πως δέχτηκα. Πώς να αρνηθείς, άλλωστε, κάτι σε έναν τόσο γλυκό νέο άνθρωπο, πόσω μάλλον που η πρόταση με τιμούσε ιδιαίτερα. Κι αφού την ανέφερα τη συνέντευξη, την παραθέτω κιόλας σε περίπτωση που κάποιος ενδιαφέρεται. :). 

Αν όχι την προσπερνά και πάει παρακάτω.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Λάρυμνα-Μυτιλήνη                                            Μάρτιος 2021

Συνέντευξη από τη Σωτηρία στην αγαπημένη Κατερίνα Καλφοπούλου…

Αρχικά θα ξεκινήσω με προσωπικές ερωτήσεις για την Κατερίνα.

 

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Πότε γεννήθηκες;

Τον Ιανουάριου του 1963, μέσα στην καρδιά ενός δριμύ χειμώνα, με παγωνιά και χιόνια.

 

2. Πού μεγάλωσες;

Γεννήθηκα και μεγάλωσα στη Θεσσαλονίκη, στη δυτική πλευρά της πόλης, όταν ακόμη ήταν γεμάτη αλάνες και χαμόσπιτα.

 

3. Οικογενειακή κατάσταση (σύζυγος, τέκνα);

Έγγαμη με έναν γιο.

 

4. Ποιες είναι οι σπουδές σου;

Μετά τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, στη Δυτική Θεσσαλονίκη, βρέθηκα στα Γιάννενα, στο Μαθηματικό Τμήμα της ΦΜΣ, Φυσικο-Μαθηματικής Σχολής, όπως την έλεγαν τότε.

Λίγο πριν πάρω το πτυχίο, απέκτησα τον γιο μου, κι έτσι επέστρεψα στη Θεσσαλονίκη, πτυχιούχος και με οικογένεια. 

Πολλά χρόνια μετά, παρακολούθησα το μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών «Σπουδές στην Εκπαίδευση» στο ΕΑΠ.

 

5. Πώς, γιατί και πότε αποφάσισες να συμμετάσχεις στην ομάδα Θαλής και Φίλοι;

Αποφάσισα να συμμετάσχω στην Ομάδα Θαλής και Φίλοι αμέσως μόλις μου δόθηκε η ευκαιρία, το 2006, όταν ήταν ακόμη μια νεοσύστατη ομάδα και αναζητούσε τον χώρο και τον τρόπο δράσης κι ανάπτυξής της. Το «πώς» είναι μια σειρά τυχαίων γεγονότων, που ξεκινούν από ένα άρθρο στο Βήμα τον Αύγουστο του 2005, όπου υπήρχε ένα εκτενές αφιέρωμα στο Συνέδριο που είχε διοργανώσει στη Μύκονο ο Απόστολος Δοξιάδης με θέμα «Μαθηματικά και Αφήγηση» και καλεσμένους πανεπιστημιακούς που το πεδίο τους ήταν η ιστορία, η φιλοσοφία, η ψυχολογία, η κοινωνιολογία, η διδακτική των Μαθηματικών. 

Στο άρθρο υπήρχε μια λίστα με βιβλία «μαθηματικής λογοτεχνίας» κι εκλαΐκευσης των Μαθηματικών, που φρόντισα να τα αγοράσω όλα και να τα διαβάσω όλα. Και γοητεύτηκα. Μέσα από εκείνες τις αναγνώσεις είδα τα Μαθηματικά αλλιώς. Μέχρι τότε ήταν ένα στεγνό και αποκομμένο γνωστικό πεδίο, που είχα επιλέξει ως σπουδές και, στη συνέχεια, ως βιοπορισμό. Διαβάζοντας τα βιβλία που πρότεινε το άρθρο άνοιξε ένας νέος κόσμος μπροστά μου. Ανακάλυψα την κρυφή γοητεία των Μαθηματικών, που μέχρι τότε οι σπουδές και τα αναγνώσματα δεν την είχαν αναδείξει. Τον Μάη της επόμενης χρονιάς, του 2006 δηλαδή, στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Θεσσαλονίκης, είχα τη μεγάλη τύχη να πέσω κυριολεκτικά πάνω στον Απόστολο Δοξιάδη, λίγο πριν από την προγραμματισμένη συνάντησή του με κάποιους εκπαιδευτικούς, για να τους μιλήσει για την Ομάδα Θαλής και Φίλοι. Εκεί, τότε, όπου βρέθηκα τυχαία, δήλωσα ενθουσιασμένη πως με χαρά θα αναλάμβανα την ευθύνη της διάχυσης των δράσεων της ομάδας στη Θεσσαλονίκη και όπου αλλού. Έτσι και έγινε.

 

6. Ποια ήταν η αφορμή για τη συγγραφή του Γιάννη;

Ο Γιάννης που αγάπησα είναι το αποτέλεσμα μιας σειράς τυχαίων γεγονότων και πάλι.

Η αρχή έγινε με τη δημιουργία του ιστολογίου «Μαθηματικά + Λογοτεχνία», με την προτροπή του Ανδρέα Λύκου, το 2008 όταν ήμουν στην Κομοτηνή, όπου διορίστηκα το 2007, και συντονίζαμε μαζί με τον Ανδρέα μια λέσχη ανάγνωσης ενηλίκων.

Μετά οι διαδικτυακές συζητήσεις περί διδακτικής των Μαθηματικών με συναδέλφους στο forum mathematica, που είχε ξεκινήσει τη λειτουργία του, επίσης, το 2008. 

Τότε με προέτρεψε ο Μάκης Χατζόπουλος, που λίγο μετά δημιούργησε το lisari.team, να γράφω στο ιστολόγιό μου τι έκανα στο μάθημά μου. Κι έτσι άρχισα να γράφω κείμενα με γενικό τίτλο «ιστορίες από τη σχολική τάξη».

Μετά ο Γιάννης Θωμαΐδης, ο τότε σχολικός μου σύμβουλος, μου είπε ότι οι ιστορίες που έγραφα παρουσίαζαν διδακτικό ενδιαφέρον και πως κάποιες από αυτές τις είχε χρησιμοποιήσει στην επιμόρφωση νεοδιόριστων.

Τέλος, ο Τεύκρος Μιχαηλίδης, που επί σειρά ετών μου έλεγε πως τα κείμενα που αναρτώ στο ιστολόγιο είναι όμορφα και καλά θα έκανα να σκεφτώ να τα συλλέξω σε ένα βιβλίο, με είχε επηρεάσει πολύ προς αυτήν την κατεύθυνση.

 

7. Πότε ολοκληρώθηκε ο Γιάννης;

Ο Γιάννης ήταν ολοκληρωμένος από πριν… Εννοώ πως είχα επιλέξει ήδη δυο τρία χρόνια πριν την έκδοση του βιβλίου κάποια κείμενα, αλλά δεν είχα προχωρήσει στο επόμενο βήμα, δηλαδή δεν είχα αναζητήσει εκδότη. Είχα τακτοποιήσει τα φωτοτυπημένα κείμενα σε μια μπλε νάιλον σακούλα, σε ένα ράφι της βιβλιοθήκης και τα ξέχασα, ώσπου μια Τρίτη μεσημέρι, τον Ιούνιο του 2017, συζητώντας με τον γιο μου, στην Αθήνα, του είπα πως πρέπει να στείλει σε φεστιβάλ τα τρίλεπτα βίντεό του. Η απάντησή του ήταν αποστομωτική και με έκανε να ντυθώ στα γρήγορα και να πάω μέχρι τον Παναγιώτη Τραυλό, που τον γνώριζα από τη συνεργασία μας μέσω της ομάδας Θαλής και Φίλοι, για να τον ρωτήσω τι πρέπει να κάνω για να εκδώσω ένα βιβλίο. Τι μου είχε απαντήσει ο γιος μου; «Εσύ, που έχεις ήδη γράψει ένα βιβλίο και δεν το εκδίδεις δεν μπορείς να μου λες να στείλω τη δουλειά μου σε φεστιβάλ!». Είχε δίκαιο.

Κι επειδή είχε δίκαιο, πήρα μεσημεριάτικα τους δρόμους να επανορθώσω, κυρίως για να του δώσω το έναυσμα να κοινοποιήσει και εκείνος τη δουλειά του.

Το ίδιο μεσημέρι συμφωνήσαμε με τον Παναγιώτη Τραυλό να εκδοθεί ο Γιάννης που αγάπησα. Ακόμη δεν τον έλεγαν Γιάννη που αγάπησα, όμως. Ήταν μια συλλογή κειμένων, που ο Τραυλός τα είχε ήδη διαβάσει στο ιστολόγιο και ήξερε περί τίνος πρόκειται. Φάνηκε σαν … έτοιμος από καιρό. Είχα προτείνει για τίτλο «Το τελευταίο μάθημα της Άλγεβρας», αλλά ούτε ο Τραυλός, ούτε ο Τεύκρος, έδειξαν να … ενθουσιάζονται! Η λέξη Άλγεβρα στον τίτλο λειτουργεί αποτρεπτικά για το ευρύ κοινό. Αφήσαμε το θέμα του τίτλου ανοικτό. Δεσμεύτηκα στο τέλος του Αυγούστου να παραδώσω στον εκδοτικό οίκο επιμελημένο το υλικό. Ξαναδούλεψα τα κείμενα, τα αρχειοθέτησα κι άρχισα να ψάχνω έναν «ευπώλητο» αλλά και πρωτότυπο τίτλο. Ήμουν στη Χαλκιδική, δουλεύοντας και κολυμπώντας. Κολυμπώντας, λοιπόν, βάφτισα το βιβλίο μου «Ο Γιάννης που αγάπησα», μια μέρα που περίμενα τον Γιάννη Θωμαΐδη με τη σύζυγό του. Ετοιμάζαμε μια κοινή παρουσίαση για κάποια ημερίδα τότε. Ήταν οι πρώτοι που τους ανακοίνωσα τον τίτλο. Τον βρήκαν πολύ καλό. 

«Αρκεί να μη νομίζει ο κόσμος ότι αναφέρεσαι σε μένα», μου είπε ο Θωμαΐδης, χαριτολογώντας. Ο Τραυλός αυτή τη φορά ενθουσιάστηκε. Ο Τεύκρος τον βρήκε πολύ καλό. Αρχές Νοέμβρη της ίδιας χρονιάς ο Γιάννης που αγάπησα με σάρκα και οστά μοστράριζε στα ράφια των βιβλιοπωλείων. Όσο για μένα, τον πήρα στα χέρια μου στη Λευκάδα, στο Ετήσιο Συνέδριο της Μαθηματικής Εταιρείας, με πολλή συγκίνηση και απίστευτη χαρά. Αν εκείνη την Τρίτη του Ιούνη δεν είχα πει στο γιο μου να στείλει τα βίντεο του σε φεστιβάλ, μπορεί ο Γιάννης να ήταν ακόμη, ανώνυμος, μια στοίβα φωτοτυπημένα χαρτιά σε μια μπλε νάιλον σακούλα, σε ένα ράφι της βιβλιοθήκης.

 

8. Λειτουργεί ο Γιάννης σαν ημερολόγιο αναμνήσεων;

Στην πραγματικότητα τέτοιο είναι. Ένα ημερολόγιο αναμνήσεων από τη σχολική τάξη.

Όποτε τύχει να διαβάσω ένα κείμενο, κάτι που δεν συμβαίνει και πολύ συχνά, μεταφέρομαι πίσω στο χρόνο, στο χώρο της σχολικής αίθουσας, πλαισιωμένη από τα παιδιά που αναφέρονται στο συγκεκριμένο κείμενο. Θυμάμαι τις συνθήκες. Θυμάμαι ποιος μαθητής είπε αυτό, ποια μαθήτρια αντέδρασε σε κείνο, ποιοι κατάλαβαν, ποιοι έφυγαν χαμογελώντας από το μάθημα κι άλλα τέτοια, που μπορεί να επαναλαμβάνονται κάθε χρόνο, αλλά παραμένουν μοναδικά. Εννοείται πως θυμάμαι πολύ περισσότερα από όσα αναγράφονται στο κείμενο, καθώς οι λέξεις μεταφέρουν ολόκληρο, ας το πω, «αισθητικό σκηνικό», γεμάτο με οσμές, ήχους, εικόνες, αγωνίες, αντιδράσεις, συναισθήματα κι όλα τα όμορφα που ζούμε μέσα στη σχολική τάξη και δεν χωράνε σε λέξεις και σε κείμενα. 

 

9. Ποιο είναι το μήνυμα που θέλεις να περάσεις στον αναγνώστη μέσα από τον Γιάννη;

Δεν σκέφτηκα ποτέ ότι θέλω να περάσω κάποιο συγκεκριμένο μήνυμα. 

Όμως, καθώς ο Γιάννης ευτύχησε επί ένα ολόκληρο έτος να πρωταγωνιστεί σε μια σειρά παρουσιάσεων σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας, διαπίστωσα πως περνούσε τα δικά του μηνύματα στους αναγνώστες, που διέφεραν ανάλογα με το ποιος διάβαζε το βιβλίο.

Για παράδειγμα, κάποιοι συνάδελφοι μαθηματικοί μου είπαν πως το εξέλαβαν ως «σχέδια μαθήματος» και το εφάρμοσαν στην τάξη. Χαίρομαι, αν και μόνο σχέδια μαθήματος δεν ήταν, καθώς οι ιστορίες που απαρτίζουν τον βιβλίο είναι, όπως λέει και ο υπότιτλος, ιστορίες ανατροπής στην τάξη των μαθηματικών και η ανατροπή έγκειται ακριβώς στο ό,τι άλλα είχα σχεδιάσει εγώ να κάνω στο μάθημα κι άλλα προέκυψαν, λόγω των συνθηκών. 

Μη μαθηματικοί αναγνώστες, μου είπαν πως τους μετέφερε πολλά χρόνια πίσω στα μαθητικά τους χρόνια και πως αν είχαν γνωρίσει έτσι τα Μαθηματικά, όπως παρουσιάζονται στο Γιάννη που αγάπησα, ίσως, να είχαν κάνει διαφορετικές σπουδές.

Μια καλή φίλη μου είπε ότι το βιβλίο θα αποτελέσει σημείο αναφοράς στην ιστορία της διδακτικής, καθώς στο μέλλον θα μπορούν να διαβάζουν πώς ήταν το σχολείο κάποτε. Όταν μου το είπε ακούστηκε κάπως σαν ταινία επιστημονικής φαντασίας, αλλά ήρθε ο Covid και η πανδημία και, πραγματικά, κοντεύουμε να ξεχάσουμε πώς ήταν τα σχολεία… 

 

10. Τι είναι για  σένα τα Μαθηματικά και τι η Λογοτεχνία; 

Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο είναι οι δύο όψεις ενός νομίσματος. Δύο κόσμοι επινοημένοι, δύο κόσμοι οικοδομημένοι με λέξεις και με σύμβολα, με έννοιες με νοήματα, που γεννιούνται στο μυαλό του ανθρώπου. Άυλα και τα δύο, 

με διαφορετική ωστόσο λειτουργία και πρακτική εφαρμογή. Η Λογοτεχνία, όχι πάντα, αλλά συχνά, αντλεί από την πραγματικότητα το υλικό που χρειάζεται για να φτιάξει έναν φανταστικό κόσμο, ενώ τα Μαθηματικά αντλούν από έναν φανταστικό κόσμο για να ερμηνεύσουν, να μετρήσουν, να εξηγήσουν, και -αν αναφερθούμε στη Στατιστική- ακόμη και να διαμορφώσουν, μια πραγματικότητα.

 

11. Πώς λειτουργεί ο συνδυασμός αυτών των δύο στα βιβλία σου ή γενικότερα στην ζωή σου; 

Ενδεχομένως αναφέρεις τον «συνδυασμό» λόγω του ονόματος του ιστολογίου, που είναι «Μαθηματικά + Λογοτεχνία». Πριν γνωρίσω την ομάδα Θαλής + Φίλοι, ήταν δύο διακριτά πεδία που το καθένα με γοήτευε με τον τρόπο του. Από παιδί διάβαζα Λογοτεχνία, καθώς είχα την τύχη να έχω έναν πατέρα που διάβαζε πολύ και διέθετε αρκετά βιβλία κλασικής Λογοτεχνίας, τα οποία διάβαζα, κάποια μάλιστα πριν την ώρα τους, εννοώ πρόωρα, και αρκετά τα διάβαζα περισσότερες από μία φορές. Η Λογοτεχνία ήταν ένας τόπος διαφυγής. Θυμάμαι ένα βιβλίο του Χόρχε Αμάντο, του Βραζιλιάνου άθεου, κομμουνιστή συγγραφέα και πολιτικού του προηγούμενου αιώνα,  το «Πέτρο Μπάλλα», που το διάβασα ξανά και ξανά όταν ήμουν μαθήτρια δημοτικού. 

Ο Πέτρο είχε γίνει φίλος μου. Ή μάλλον ήμουν ερωτευμένη μαζί του για κάποια χρόνια. Και δεν ήταν ο μόνος λογοτεχνικός ήρωας που έπαιζε ρόλο στην παιδική μου καθημερινότητα. Η διαφυγή στη φαντασία, που υποδαύλιζε και συντηρούσε η Λογοτεχνία, δημιουργούσε έναν δεύτερο κόσμο, παράλληλο στον πραγματικό, χωρίς να είναι πάντα διακριτά τα όρια μεταξύ των δύο. Τα Μαθηματικά από την άλλη ήταν ένας χώρος δικαίωσης, με την έννοια πως τα κατάφερνα αρκετά καλά, και τέλος πάντων ξεχώριζα από τα υπόλοιπα παιδιά στην τάξη. Έτσι άρχισα να τα αγαπώ, μόνο και μόνο επειδή τα κατάφερνα. Όμως μέχρι να γνωρίσω την ομάδα Θαλής και Φίλοι, τα Μαθηματικά και η Λογοτεχνία ήταν διακριτά. Μέσω της αφηγηματικής προσέγγισης των Μαθηματικών που επιχειρούσε η ομάδα, οι δύο κόσμοι ενώθηκαν στο μυαλό μου και αυτή η ένωση επηρέασε πρωτίστως τον τρόπο που λειτουργούσα στην τάξη. Πίσω σχεδόν από κάθε μαθηματική έννοια, πίσω από κάθε σχήμα, από κάθε διαδικασία, ξεπηδούσε μια ιστορία. Τα μαθηματικά αντικείμενα, σχεδόν, εξανθρωπισμένα αφηγούνταν αποσπάσματα από τον δικό τους, μέχρι τότε, αυστηρά διακριτό και απόμακρο κόσμο. Ένα σημείο και ένας κύκλος μπορούσαν να γίνουν αφορμή για μια κοινωνιολογική προσέγγιση ή μια ψυχολογική ανάλυση. Άλλωστε, πολλοί συγγραφείς που είχα γνωρίσει μέσα από κείνο το μακρινό άρθρο του 2005 με θέμα το συνέδριο «Μαθηματικά και Αφήγηση», αυτό έκαναν. Αντλούσαν υλικό από τον κόσμο των Μαθηματικών για να γράψουν ιστορίες. Ο αείμνηστος Ντενί Γκετζ, μάλιστα, που είχα τη μεγάλη τύχη να γνωρίσω διά ζώσης, γράφει στο βιβλίο του «ΜΗΔΕΝ» περίπου το εξής:

Ξέρεις πώς λένε οι Σουμέριοι «πεθαίνω»; Λένε: Επιστρέφω στην άργιλο. Βλέπεις, οι μύθοι μας είναι όπως και τα καλάθιά μας, τους φτιάχνουμε με ό,τι υλικά έχουμε πρόχειρα. 

Στη Γόνιμη Ημισέληνο η άργιλος και τα καλάμια υπήρχαν εν αφθονία. Με καλάμια, λοιπόν, που πίεζαν πάνω σε πινακίδια αργίλου, έγραψαν τα πρώτα κείμενα οι άνθρωποι.

Με τα υλικά που υπάρχουν γύρω μας φτιάχνουμε τον κόσμο μας, τον πολιτισμό μας. Με τα υλικά που υπάρχουν μέσα μας φτιάχνουμε το αφήγημα της ζωής μας.

Και μέσα σε μένα, όπως και στον καθένα, υπάρχουν λέξεις και σύμβολα που άλλοτε συνειδητά κι άλλοτε όχι, οριοθετούν έναν κόσμο διαφορετικό. Σ’ αυτόν τον κόσμο, λοιπόν, δεν υπάρχει σαφής διάκριση μεταξύ της λειτουργίας της Λογοτεχνίας και των Μαθηματικών.

 

12. Που αφιερώνεις τον Γιάννη που όλοι αγαπήσαμε;

 

Τον Γιάννη τον έχω αφιερώσει ήδη στα παιδιά που με ενέπνευσαν, με εμπνέουν και θα συνεχίσουν να με εμπνέουν. Τον αφιερώνω όμως και στους αναγνώστες του, σε όσους τον διάβασαν και τον έχουν αγαπήσει, αλλά και σε εκείνους που δεν τον έχουν ακόμη γνωρίσει. 

 

Σας ευχαριστώ πολύ!!!

 

Κι εγώ σας ευχαριστώ!

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Μετά την προφορική συνέντευξη, λοιπόν, που πρέπει να ομολογήσω ότι η Σωτηρία την έκανε με μπρίο έμπειρης και αναγνωρισμένης τηλεπερσόνας, παρουσίασε το βιβλίο με τρόπο εύληπτο και περιεκτικό, to the point, όπως λέμε, χωρίς να παραλείψει στο τέλος να αναφέρει τις επιρροές που δέχτηκε, διαβάζοντάς το ως νέα μαθηματικός.  Πόσο συγκινητικό για μένα να ακούω από νεαρούς συναδέλφους ότι βρήκαν κάτι πολύ θετικό στο βιβλίο αυτό! 

Εξ ίσου συγκινητική ήταν και η συζήτηση που έγινε μετά με όλους τους πιο έμπειρους συναδέλφους, που συμμετέχουν στη Λέσχη μας. Δεδομένου δε πως εδώ και καιρό είμαστε εγκλωβισμένοι, μακριά από τις τάξεις μας και τα παιδιά μας, ο καθένας κάτι είχε να πει, για το βιβλίο, για την τάξη, για τη διδασκαλία και για την εποχή!

Ζούμε σε μια εποχή που τείνουμε να γίνουμε ... επέκταση του υπολογιστή! Καθηλωμένοι μπροστά στις οθόνες μας, ζούμε μια... virtual ζωή. Και μέσα σ' αυτήν την σκληρή κατάσταση η σημερινή συνάντηση στη Λέσχη Ανάγνωσης, ήταν ένα "Σωτήριο" ταξίδι, στη σχολική τάξη, ήταν μια ανάταση ψυχής.

Ένα Μεγάλο ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ, στη γλυκιά Σωτηρία και σε όλες και όλους τους συμμετέχοντες της Λέσχης! Για όσα εισέπραξα, για όσα υποσχέθηκα*, αλλά, κυρίως, επειδή με κάνατε να γράψω και πάλι στο ιστολόγιο αυτό, που είχα αποφασίσει να αποχωριστώ!

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

*Υποσχέθηκα, Ανδρέα, το τρίτο βιβλίο να αναφέρεται στον Μαθηματικό Γραμματισμό, με υλικό από τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας και τους ενήλικες μαθητές. Δεν το ξεχνώ. Το γράφω μάλιστα εδώ, για να δεσμευτώ. :)


Τρίτη 29 Δεκεμβρίου 2020

Επειδή η διδασκαλία ήταν, είναι και θα είναι (ένας μεγάλος) Έρωτας!

 Με αφορμή τα τρία χρόνια από την κυκλοφορία του "Γιάννη που αγάπησα" και δεδομένου ότι η διδασκαλία λόγω πανδημίας έχει καταστεί εξ αποστάσεως, αναδημοσιεύω το πρώτο κείμενο από το πρώτο μου βιβλίο, (που περιέχει τριάντα έξι ιστορίες ανατροπής στην τάξη των μαθηματικών), προκειμένου να ευχηθώ σε όλες και όλους, εκπαιδευτικούς και μη, να επανέλθουμε γρήγορα στην κανονικότητα της φυσικής επαφής, στη ζεστασιά της αγκαλιάς, στη θέρμη του φιλιού, στο πλησίασμα ψυχής και σώματος, χωρίς φόβο, παρά μόνο με το πάθος που έχουμε στερηθεί...

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Η Διδασκαλία είναι έρωτας


Το να ανοίξεις κουβέντα με δεκαπεντάχρονα παιδιά στις 8.00 το πρωί για τις σχετικές θέσεις ευθείας και κύκλου πάνω στο επίπεδο, δεν είναι κι από τα ευκολότερα που μπορείς να κάνεις ξεκινώντας τη μέρα σου. Ειδικά όταν η μέρα αυτή είναι η Τρίτη και ένα βαρύ εφτάωρο περιμένει εσένα, ενώ ένα άλλο βαρύ εξάωρο περιμένει τα παιδιά. Κάτι τέτοια σκεφτόμουν καθώς προχωρούσα στο διάδρομο, πηγαίνοντας προς την αίθουσα του Α2, και αναρωτιόμουν κατά πόσο θα τηρήσω το πλάνο μαθήματος που είχα από το προηγούμενο βράδυ ετοιμάσει. Μπαίνοντας στην τάξη τα "καλημέρα κυρία", "καλημέρα παιδιά" πήραν κι έδωσαν όση ώρα προσπαθούσα να βολιδοσκοπήσω τις προθέσεις, τη νύστα, τη διάθεσή τους κι όλα όσα πρέπει να σφυγμομετρήσει στους μαθητές και να λάβει υπόψη του ο δάσκαλος, πριν αρχίσει την κατάστρωση ή καλύτερα την ενορχήστρωση του μαθήματός του. 

Κρίνοντας από τον πρώτο γρήγορο έλεγχο πως θα έπρεπε να επινοήσω αστραπιαία κάτι διαφορετικό, κάτι παραπάνω από αυτό που είχα σχεδιάσει, προκειμένου να κρατήσω ξύπνιο κι εναργές ένα πλήθος παιδιών, τα οποία είμαι βέβαιη πως στις 8.00 το πρωί με μεγάλη χαρά θα εγκατέλειπαν την αίθουσα, για να ξαναγυρίσουν στο κρεβάτι τους - αν όχι όλα, σίγουρα τα περισσότερα - αποφάσισα να κάνω μια κίνηση φορσέ! 

Σχεδίασα στον πίνακα τρεις -κατά προσέγγιση- κύκλους και είπα: 



 
“Λοιπόν, φανταστείτε τώρα ότι ανοίγει η πόρτα της αίθουσας και μπαίνει μέσα μια ευθεία! Βλέπει τους κύκλους, τους εξετάζει, τους ελέγχει, φλερτάρει μαζί τους και στο τέλος επιλέγει τον έναν από αυτούς και τον πλησιάζει. Αυτό που θέλω από σας είναι να κάνετε τους τρεις κύκλους στο τετράδιο σας και να ζωγραφίσετε στον έναν από αυτούς την ευθεία."

Μάλλον σοκαριστικό το ζητούμενό μου, όπως φάνηκε από τη βροχή των ερωτήσεων που ακολούθησαν. 

“Πού να την κάνουμε την ευθεία;”.

“Σε ποιον από τους τρεις κύκλους να τη βάλουμε;”.

“Πώς να την κάνουμε;”.

Κι άλλες πολλές ερωτήσεις που τελειωμό δεν είχαν. Σε όλες απαντούσα το ίδιο.

“Την ευθεία να τη βάλετε σε όποιον από τους τρεις κύκλους θέλετε, με όποιον τρόπο εσείς θέλετε.”. 

Χρειάστηκε να το επαναλάβω πολλές φορές για να πειστούν πως είχαν την απόλυτη επιλογή. Το βέβαιο είναι πως κανένας πλέον δεν θα επέλεγε να γυρίσει στο κρεβάτι του και να χάσει το μάθημα της Γεωμετρίας.  Αφού υποχώρησαν και με τα πολλά καταπιάστηκαν να τοποθετούν στο επίπεδο των τριών κύκλων, άλλοι διστακτικά κι άλλοι με αποφασιστικότητα, την ευθεία που με την είσοδό της στην τάξη μας είχε αιφνιδιάσει, έκανα μια γρήγορη γύρα, ελέγχοντας τα τετράδια. Προς στιγμήν σκέφτηκα ότι θα έπρεπε να τα πάρω και να τα "μελετήσω" σε βάθος, υπολογίζοντας με ακρίβεια τα ποσοστά των περιπτώσεων που είδα στα σχήματα των παιδιών. Όμως υπήρχε τέτοια σύγκλιση που δεν χρειάστηκε από την πλευρά μου παραπέρα μελέτη. 




Οι ν-1 στους ν μαθητές μου είχαν σχεδιάσει την ευθεία να τέμνει τον πρώτο κύκλο.  Ένας είχε κάνει μιαν ευθεία απόμερα, χωρίς κοινά σημεία με κανέναν από τους τρεις κύκλους και κανένας (μα κανένας) δεν σχεδιάσε μια εφαπτόμενη ευθεία. Το αξιοπρόσεκτο είναι πως εκτός από δύο που ως τέμνουσα έφεραν μια οριζόντια και μια κατακόρυφη διάμετρο του κύκλου αντίστοιχα, όλοι οι υπόλοιποι μαθητές είχαν κάνει την τέμνουσα με την ίδια περίπου κλίση, όπως ακριβώς φαίνεται στο παραπάνω σκίτσο.

Μετέφερα τα σχήματά τους στον πίνακα, συμπληρώνοντας φυσικά την περίπτωση της εφαπτομένης.

Οι σχετικές θέσεις ευθείας κύκλου με τη μορφή των διατακτικών σχέσεων των μέτρων της ακτίνας R και της απόστασης δ του κέντρου Ο από την ευθεία ε, προέκυψαν εύκολα και αναγράφηκε κάθε μια κάτω από το αντίστοιχο σχήμα. 

Το αξιοπρόσεκτο είναι πως κατάφεραν, οι περισσότεροι, να μαντέψουν ποιων μεγεθών η σύγκριση καθορίζει τη σχετική θέση μιας ευθείας και ενός κύκλου. 

Κατάλαβαν ότι είναι αρκετή η σύγκριση του μέτρου της ακτίνας του κύκλου με την απόσταση του κέντρου του κύκλου από την ευθεία, δηλαδή η σύγκριση δύο μη αρνητικών πραγματικών αριθμών, για να ξέρουμε τη σχετική θέση των δύο σημειοσυνόλων. Πόσο βολικό εργαλείο είναι αυτοί οι πραγματικοί αριθμοί!

 Όμως ακόμη πιο αξιοπρόσεκτο από όλα αυτά ήταν το σχόλιο μιας μαθήτριας:

“Κυρία, σαν να διηγούνται μια ερωτική ιστορία δεν είναι τα σχήματα στον πίνακα;”. 

Γύρισα να ξανακοιτάξω στον πίνακα κι ύστερα πάλι τη μαθήτρια, η οποία προς επίρρωση του σχολίου της συνέχισε λέγοντας: 

“Ναι, κυρία! Δείτε! Ο κύκλος είναι ένας άνδρας και η ευθεία είναι μια γυναίκα που του την πέφτει!”.

Δεν βρήκα αμέσως κάτι να πω και καθώς φαινόμουν μάλλον ξαφνιασμένη η μαθήτρια συνέχισε: 

“Ε, τι κυρία; Αφού σήμερα τα κορίτσια την πέφτουν στα αγόρια...”

“Ελένη, νομίζω πως έχουμε ξεφύγει…”, είπα.

Με δυσκολία συγκράτησα τα γέλια μου. Είχα ωστόσο την απόλυτη βεβαιότητα πως κανένας από τους ν μαθητές μου δεν έμεινε στις 8.00 η ώρα το πρωί, αμέτοχος στο μάθημα της Γεωμετρίας. Κανένας δεν αναζήτησε τη ζεστασιά του κρεβατιού του, βαρυγκομώντας μέσα στην αίθουσα. Όλοι συμμετείχαν - άλλοι λιγότερο και άλλοι περισσότερο - στην αναζήτηση των σχετικών θέσεων ενός κύκλου και μιας ευθείας.

Στο σχολείο σίγουρα δεν είναι από τα ευκολότερα η αφύπνιση των δεκαπεντάχρονων την πρώτη ώρα, στις 8.00. Όμως υπάρχει τρόπος να γίνει ένα από τα διασκεδαστικότερα.

Αρκεί η διδασκαλία να είναι έρωτας! 

Ευθέως και αντιστρόφως...

 

 (Πρώτη δημοσίευση 30/11/2010 στο Μαθηματικά+Λογοτεχνία)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Καλη Χρονια Με Υγεια, Δυναμη, Αγαπη, Αισιοδοξια, Ψυχικη και Πνευματικη Ισορροπια!

Σάββατο 28 Νοεμβρίου 2020

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΡΑΦΕΤΑΙ...ΞΑΝΑ ΚΑΙ ΞΑΝΑ

Η ανακάλυψη των 70 βαλιτσών της Φρειδερίκης , μου θύμησε μια παλιά μου ανάρτηση και την αναζήτησα... Στην προσπάθεια μου να διορθώσω ένα ορθογραφικό λάθος όμως τη διάγραψα.

Ευτυχώς, σε ένα άλλο ανοιχτό παράθυρο έμεινε ανέπαφη κι έτσι την αναρτώ ξανά, οκτώ χρόνια μετά, με πολύ μεγάλη νοσταλγία για εκείνες τις ωραίες εποχές που τα Λύκεια είχαν όχι μόνο τη δυνατότητα να λειτουργούν κανονικά, αλλά να κάνουν και σημαντικούς εκπαιδευτικούς περιπάτους!

Παρασκευή, 7 Δεκεμβρίου 2012

Σήμερα το σχολείο μας πραγματοποίησε έναν ιδιαίτερα ενδιαφέροντα εκπαιδευτικό περίπατο! Επισκεφτήκαμε την έκθεση φωτογραφίας "Η ΔΥΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ", που φιλοξενείται στη Βίλα Καπαντζή, του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης (Μ.Ι.Ε.Τ). Η συναρπαστική έκθεση φωτογραφίας, σε συνδυασμό με την εξαιρετική ξενάγηση που είχαμε, μας ταξίδεψε αιώνες πίσω, στην ιστορία της πόλης μας, για να φτάσει στην εποχή που άκμαζε ως Μητρόπολη στο μεταίχμιο Ανατολής και Δύσης. Ολόκληρος ο δεύτερος όροφος του μεγαλοπρεπέστατου κτιρίου, φιλοξενούσε στους τοίχους του φωτογραφίες από όλες τις γωνιές της Θεσσαλονίκης του προηγούμενο και το προπροηγούμενου αιώνα, με κυρίαρχη τη φωτογραφία που αποτελούσε την "εισαγωγή" στην ξενάγησή μας.


Θα μπορούσε κανείς να εξαντλήσει ώρες ολόκληρες, και μέρες και χρόνια, διερευνώντας τα γεγονότα που έλαβαν χώρα μόνο σε αυτό το μικρό κομμάτι της πόλης όπως απεικονίζεται - και μάλιστα υπό περίεργη γωνία που αντιστρέφει τις θέσεις κάποιων μνημείων(!) - στην πιο παλιά φωτογραφία της πόλης, που έχει μέχρι τώρα ανακαλυφτεί.
Δεδομένου ότι απαιτείται ιστορική τεκμηρίωση, ο ξεναγός μας μας εξήγησε με ποιον τρόπο εντοπίστηκε από τους ειδικούς το σημείο λήψης της φωτογραφίας. Περιττό να πω ότι δεν μπόρεσα να μην παρέμβω για να τονίσω στους μαθητές πόσα μαθηματικά χρησιμοποιήθηκαν για τον εντοπισμό του σημείου λήψης! :) (Τριγωνισμοί, γεωδεσίες, και στοιχειώδεις τριγωνομετρίες... :) )
Ωστόσο, αν αποφάσισα να γράψω κάτι σχετικά με τον σημερινό μας εκπαιδευτικό περίπατο, αφορμή δεν ήταν η μαγευτική έκθεση φωτογραφίας του 2ου ορόφου, αλλά η έκθεση που υπήρχε στον 1ο όροφο και για την οποία δεν γνώριζα εκ των προτέρων τίποτε.
Γι' αυτό, όταν μπήκα στο κτίριο και πριν ακόμη έρθουν οι μαθητές για τους οποίους ήμουν υπεύθυνη, έμεινα έκπληκτη μπροστά σε δυο, περίπου μεταφυσικές, εικόνες! Στην κεντρική σάλα τα απαρχαιωμένα θρανία, με τα βιβλία ανοιχτά πάνω τους, σχεδόν ζωντανά, να εκπέμπουν μια λάμψη αγιοσύνης, που συγκεντρώνονταν, θαρρείς, στο βάθος της αίθουσας όπου μια μεγάλη τζαμόπορτα βρισκόταν εκεί για να συγκρατεί και να αντανακλά πάνω της όλην αυτή τη λαμπρότητα... Θα είχα, μάλλον, ανοίξει το στόμα μου από την έκπληξη, αν στο μεταξύ δεν έφτανε στο αυτί μου ο συνεχής και οξύς ήχος γραφομηχανής.


Ήταν τόσο οξύς που κατάφερε να απομαγνητίσει το βλέμμα μου από τη λάμψη και να το κάνει να τον αναζητήσει ένα γύρω, μέχρι να τον εντοπίσει. Στα δεξιά μου σε μια μικρότερη κάμαρα, πάνω σε κάτι που δεν πρόσεξα τι ακριβώς ήταν, μια γραφομηχανή χτυπούσε μόνη της αφινιασμένη τα πλήκτρα της, ενώ στον τοίχο πρόβαλαν εικόνες από μέρη που μου θύμιζαν Ανατολή, με την ευρύτερη έννοια...


Έμεινα έτσι, να χαζεύω τα πλήκτρα να ανεβοκατεβαίνουν, έχοντας όλην την προσοχή μου στραμμένη πάνω τους, σαν να προσπαθούσα να διαβάσω το αόρατο κείμενο που έγραφαν, όταν ξαφνικά θυμήθηκα πως έπρεπε να παραλάβω το τμήμα μου από την πύλη. Βγήκα έξω γρήγορα, πήρα στο άψε σβήσε τις παρουσίες και, μαζί με τα παιδιά πια, επέστρεψα στο εσωτερικό του κτιρίου. Με το που βρεθήκαμε στην κεντρική σάλα, κι ενώ περιμέναμε να έρθει ο ξεναγός, ήρθαν περισσότερα από δέκα παιδιά να με ρωτήσουν: "τι δουλειά έχει η μπανιέρα εδώ μέσα;". Μου έκανε φοβερή εντύπωση που τους έκανε εντύπωση η ... μπανιέρα! Εγώ, έχοντας μαγευτεί από τη γραφομηχανή που έγραφε ασταμάτητα από μόνη της, δεν είχα προσέξει ότι το μεγάλο κάτι πάνω στο οποίο ακουμπούσε ήταν μια μπανιέρα γεμάτη μελάνι!!! Μάλλον επειδή ξαφνιάστηκα με τη μειωμένη μου παρατηρητικότητα τους αποπήρα σχεδόν, με μια συγκαλυμμένη δόση στοργής. "Βρε, τη μπανιέρα προσέξατε; Δεν σας έκανε εντύπωση που τα πλήκτρα χτυπιούνται πάνω κάτω από μόνα τους;", "Ναι, και τι γράφουν, κυρία", με ρώτησε ο Νίκος που με είχε από κοντά. "Γράφουν την ιστορία!", είπα, καθώς στο video έβλεπα  να προβάλονται επισκέψεις σύγχρονων ανθρώπων στα μέρη που άφησαν πίσω οι παπούδες τους, ξεριζωμένοι από τις επιταγές των πολέμων ...

Στο μεταξύ ήρθε ο ξεναγός και τα λεγόμενά του αποτέλεσαν προστιθέμενη αξία σε όσα ήδη με είχαν μαγέψει εδώ, στον 1ο όροφο του κτιρίου.. Παρεθέτω το κείμενο που υπήρχε αναρτημένο για να εξηγήσει τι ήταν όλα αυτά που βρίσκονταν τοποθετημένα γύρω μας..
"Η έκθεση του 1ου και η έκθεση του 2ου ορόφου συνδέονται μεταξύ τους με τα νήματα της μνήμης", μας είπε, μεταξύ άλλων, ο ξεναγός μας..
  Όπως με τα νήματα της μνήμης, συμπληρώνω εγώ, συνδεόμαστε κι εμείς μεταξύ μας! Με τις μνήμες μας, με τις αναγνωστικές μας δεξιότητες, με τις ευαισθησίες μας, με τον τρόπο που παρεμβαίνουμε στις εικόνες και στα κείμενα, για να διαβάσουμε την Ιστορία και την ιστορία μας... Μια Ιστορία που γράφεται ξανά και ξανά...

Παρασκευή 20 Νοεμβρίου 2020

Ψυχολόγοι στα σχολεία. "Το μέλλον ανήκει στην έκπληξη".

Χθες, Πέμπτη 19-11-2020, δημοσιεύτηκε από το Υπουργείο Παιδείας το ΦΕΚ για την πρόσληψη 222 Ψυχολόγων στα Επαγγελματικά Λύκεια, στο πλαίσιο της Πράξης "Μια Νέα Αρχή στα ΕΠΑΛ-Υποστήριξη σχολικών μονάδων ΕΠΑ.Λ."

Οι ψυχολόγοι στα σχολεία, γενικά στα σχολεία και όχι μόνο στα Επαγγελματικά Λύκεια, είναι ένα χρόνιο αίτημα και μια υπόσχεση που έχει δοθεί στο παρελθόν. Πολλοί είναι αυτοί που πιστεύουν ότι η παρουσία ενός ειδικού θα δώσει λύση σε  προβλήματα που ενσκήπτουν στο σχολικό περιβάλλον, όταν, βέβαια, αυτό έχει την κανονική του μορφή. Ίσως μάλιστα να θεωρούν ότι η παρουσία του ψυχολόγου στο σχολείο δεν θα λύσει κάποια από τα υπάρχοντα προβλήματα, αλλά θα συμβάλλει τα μέγιστα στην ομαλή έκβαση της σχολικής ρουτίνας... Όμως η "σχολική ρουτίνα" τείνει να γίνει ανάμνηση και εκείνη η μυρωδιά που αποπνέει η σχολική τάξη έχει σκορπίσει στο πεντανέμι... Μαζί της σκόρπισε και η επαφή, το άγγιγμα, το χαμόγελο, η συνεργασία, η υποστήριξη. Μαζί της τείνει να σκορπίσει και το σχολείο ολόκληρο, αν και χιλιάδες εκπαιδευτικοί παλεύουν να το κρατήσουν ανοιχτό, μπροστά σε οθόνες αντιμέτωποι με τα χιλιοειπωμένα, πλην για τους πολλούς ανυπέρβλητα, προβλήματα σύνδεσης, επικοινωνίας και ακόμη ακόμη και κατοχής του απαραίτητου τεχνικού εξοπλισμού. Όμως τώρα θα υπάρχουν οι ψυχολόγοι στα σχολεία! Είναι κι αυτό μια κάποια λύση. Ή μήπως όχι;

Η καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Φωτεινή Τσαλίκογλου, στο βιβλίο της "Το μέλλον ανήκει στην έκπληξη. 34 σχόλια για την κρίση και ένα υστερόγραφο", γράφει:

""Ένας ψυχολόγος σε κάθε σχολείο", υποσχέθηκε για το 2009 το υπουργείο Παιδείας. Δεν λέω, η είδηση είναι χαρμόσυνη ιδίως για τους εκατοντάδες υποψήφιους άνεργους φοιτητές ψυχολογίας, που θα βρουν ή θα ελπίσουν (πράγμα εξίσου σημαντικό) ότι θα βρουν εργασία...   Είναι όμως η ψυχολογία πανάκεια; [...]

Τι να σου κάνει π.χ. ο ψυχολόγος για την υποβαθμισμένη Παιδεία; Τις υποβαθμισμένες κτιριακές εγκαταστάσεις; Την εργαλειοποίηση της γνώσης, την καταβρόχθιση του σχολείου από το φροντιστήριο, τι, αλήθεια, να σου κάνει; Πώς να αντιταχθεί στην εξουθενωτική φετιχοποίηση του βαθμού, στην αποστειρωμένη γνώση, στην πλήξη, τι να σου κάνει για να αντιταχθεί στη μεταφορά της κοινωνικής βίας μέσα στο σχολείο; Στις υποκουλτούρες και αντι-κουλτούρες που συναντώνται μέσα στη σχολική τάξη;" (σελ. 149-150)

Το βιβλίο έκανε την πρώτη του έκδοση το 2011 από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Πραγματεύεται την κρίση που άρχισε το 2008, εστιάζοντας στις ψυχολογικές συνέπειες και όχι μόνο. Όμως πολλά άρθρα, όπως κι αυτό με τίτλο "Δεκανίκι η ψυχολογία;" από όπου είναι το παραπάνω απόσπασμα φαίνεται πως γράφτηκαν για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε σήμερα. Φυσικώ τω λόγω, αφού οι κρίσεις δεν είναι ποτέ μόνο οικονομικές, αλλά βαθύτατα ανθρωπιστικές και πολιτισμικές κι επομένως έχουν κοινά χαρακτηριστικά! Σε περιόδους κρίσης, και όχι μόνο, η ψυχολογική υποστήριξη για τον πολύ κόσμο είναι απαραίτητη, χωρίς όμως η ψυχολογία, ή μάλλον ό,τι πλασάρεται ως ψυχολογία, να αποτελεί "πανάκεια" όπως αναφέρει η κυρία Τσαλίκογλου. Συγκεκριμένα γράφει:

"[...] τι σχέση έχει η ψυχολογία με αυτό που βλέπουμε να πλασάρεται ως ψυχολογία; Κι επειδή το κάθε τι δεν είναι άμοιρο του χρονικού πλαισίου μέσα στο οποίο κάνει την εμφάνισή του, διερωτώμαι αν σε μια τέτοια συγκυρία, η ψυχολογία δεν επιδιώκεται να είναι ένα ακόμη δεκανίκι, ένα ερζάτς, χλωμό υποκατάστατο στη θέση πραγμάτων που λείπουν απελπιστικά σήμερα από τον τόπο μας. [...] 

Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο φοβούμαι πως η ψυχολογία κινδυνεύει να λειτουργήσει μέσα από αυτό που δεν είναι. Θα σταθώ σε δύο εκδοχές του κακού εαυτού της ψυχολογίας που θεωρώ ότι θα είναι χρήσιμες για τους οπαδούς του παν-ψυχολογισμού σήμερα. 

    Πρώτη εκδοχή: ψυχολογιοποίηση. Αναγωγή κοινωνικών συγκρούσεων σε ενδοατομικά προβλήματα. Π.χ. άνεργος είναι το άτομο με "αδύναμο εγώ", μετανάστης είναι ένας "δυσπροσάρμοστος" Κλπ.

    Δεύτερη εκδοχή: η ψυχολογία ως τεχνολογία της συμπεριφοράς. Κυρίαρχη είναι εδώ η αντίληψη ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά δύναται με κατάλληλους χειρισμούς να τροποποιηθεί (προς όφελος εννοείται πάντα της εξουσίας).

    Μια κανονιστική αντίληψη του ανθρώπου καιροφυλακτεί πίσω από μια τέτοια "κίβδηλη" ψυχολογία, που συρρικνώνεται σε μια στρατηγική συμμόρφωσης προς την εκάστοτε εξουσία με απώτερο σκοπό την αντίσταση στην αλλαγή.

    Κι όμως, η ψυχολογία δεν είναι αυτό. 

    Η ψυχολογία έχει τη δυνατότητα να μην είναι αυτό.[...]" (σελ. 151)

Η ψυχολογία έχει τη δυνατότητα να μην είναι αυτό. Μπορεί, αν δεν εργαλειοποιηθεί, να προσφέρει. Όπως και το σχολείο έχει τη δυνατότητα να μην είναι αυτό. 

Και η ζωή έχει τη δική της δυνατότητα. Έχει τη δυνατότητα να μην είναι η ανέλπιδη, ενοχική, έμφοβη ζωή, που ζούμε εδώ και καιρό... Όλα έχουν τη δυνατότητα να είναι αλλιώς.    Όλα έχουν τη δυνατότητα να είναι ή έτσι ή αλλιώς!

Και το μέλλον, είτε ανήκει στην έκπληξη είτε όχι,  θα το δείξει...